Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, hơn 20.000 chiếc xe đạp thồ đã được huy động, hoạt động không ngừng nghỉ trên quãng đường vận chuyển kéo dài gần 1.500 km. Từ những con đèo hiểm trở đến các con suối, đường mòn rừng núi, xe đạp thồ trở thành phương tiện vận chuyển chủ lực, góp phần quyết định vào thắng lợi lịch sử của dân tộc.
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, phương tiện vận tải chủ lực của ta lại chính là những chiếc xe đạp vốn được người Pháp đưa sang Đông Dương để phục vụ nhu cầu đi lại của họ. Khi rơi vào tay người dân Việt Nam, những chiếc xe ấy được thu mua, sửa chữa, gia cố bằng chính đôi bàn tay khéo léo của người dân địa phương. Từ phương tiện dân dụng, chúng được cải tiến thành những cỗ xe đạp thồ bền bỉ vượt qua đèo dốc, bùn lầy để tiếp tế cho chiến trường Điện Biên.
Với ưu thế nhỏ gọn, linh hoạt, dễ ngụy trang và không cần nhiên liệu, những chiếc xe đạp thồ có thể đi qua mọi địa hình mà xe cơ giới không thể vượt qua. Trung bình, mỗi xe chở từ 100 đến 200kg lương thực, đạn dược, xăng dầu… tất cả đều được vận chuyển bằng sức người. Dưới làn mưa bom bão đạn của thực dân Pháp, hàng vạn dân công hỏa tuyến vẫn miệt mài đẩy xe, tiếp tế cho hơn 50.000 chiến sĩ đang chiến đấu tại mặt trận Điện Biên Phủ.
Chỉ bằng những phương tiện thô sơ như thế, trên 25.000 tấn vũ khí, lương thực, thực phẩm đã được đưa vào phục vụ chiến dịch – một kỳ tích chưa từng có trong lịch sử chiến tranh nhân dân. Những chiếc xe đạp thồ khi ấy không chỉ là công cụ vận tải, mà còn là biểu tượng của trí tuệ, nghị lực và sức mạnh Việt Nam – nơi “ý chí con người mạnh hơn sắt thép”.
Trớ trêu thay, khi người Pháp mang xe đạp sang Việt Nam, họ coi đó là biểu tượng của văn minh phương Tây. Nhưng sau gần một thế kỷ đô hộ, chính những chiếc xe đạp ấy được người Việt cải tiến, sáng tạo, trở thành “vũ khí thầm lặng” góp phần đánh bại quân đội Pháp trong chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.