Giữa rừng núi Việt Bắc, trong những năm tháng kháng chiến chống Pháp khắc nghiệt, xuất hiện một câu chuyện về trí tuệ, lòng dũng cảm và sáng tạo phi thường — câu chuyện của Giáo sư, bác sĩ Đặng Văn Ngữ. Sau thời gian tu nghiệp ở Nhật Bản, năm 1950 ông mang về một ống nấm
Penicillium quý giá, một “thần dược” toàn cầu đã cứu sống bao sinh mạng. Từ đó, trong điều kiện thiếu thốn tột cùng, không phòng thí nghiệm, không thiết bị hiện đại, ông cùng đồng nghiệp đã tự chế từ chai lọ, nồi niêu tới ống tre để nuôi cấy nấm và chiết xuất Penicillin.
Sáng kiến và bàn tay khéo léo của họ đã tạo ra Penicillin “nước lọc” từ ngô luộc, một bước ngoặt cứu mạng cho hàng nghìn thương binh trên các chiến trường, trong đó có mặt trận Điện Biên Phủ. Những ca nhiễm trùng nguy kịch, những vết thương có nguy cơ hoại tử từng cướp đi sinh mạng binh sĩ, nay được cứu chữa kịp thời; tỷ lệ thương vong giảm đi, niềm tin người lính được hồi sinh.
Không dừng lại ở đó, sau chiến tranh, Giáo sư Đặng Văn Ngữ tiếp tục cống hiến cho y học nước nhà: ông sáng lập Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, dồn tâm lực nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm. Năm 1967, ông đã anh dũng hy sinh khi đang làm nhiệm vụ nghiên cứu thuốc phòng sốt rét tại chiến trường Trị Thiên, một mất mát lớn đối với nền khoa học và nhân dân Việt Nam.
Giáo sư, bác sĩ Đặng Văn Ngữ không chỉ là biểu tượng của trí tuệ, lòng nhân ái và tinh thần cống hiến, mà còn là minh chứng sống động cho sức mạnh của trí thức Việt Nam trong những năm tháng hào hùng của dân tộc.